Deelprogramma Duurzaamheid & energietransitie
Wat hebben we bereikt?
Het jaar 2024 stond in het teken van opschaling. Vanaf 2023 stelt de Rijksoverheid financiële middelen beschikbaar aan gemeenten om lokale maatregelen te nemen die bijdragen aan de doelen van het Klimaatakkoord. Dankzij deze financiële impuls zijn de activiteiten in Houten uitgebreid en opgeschaald. In 2024 heeft het programmateam vijf nieuwe collega’s aangetrokken.
In Houten neemt de bebouwde omgeving ongeveer de helft van het totale energieverbruik voor zijn rekening. Conform de transitievisie Warmte ligt de focus voor Houten Noord op isolatie, terwijl in Houten Zuid al gewerkt wordt aan aardgasvrije oplossingen. In 2024 startten wij in de wijk De Polders het proces met het betrekken van inwoners bij de keuze voor een duurzaam warmtealternatief.
Woningen binnen de Vijfwal (ongeveer 3.500 woningen) zullen in één klap aardgasvrij worden als Eneco de aardgasgestookte Warmtekrachtcentrale (WKC) Vijfwal verduurzaamt. Begin 2025 wordt een vergunningsaanvraag verwacht voor de bouw van een innovatieve, collectieve lucht warmtepomp.
Om de uitvoering van de transitievisie Warmte te versnellen en meer inwoners te ontzorgen bij het verduurzamen van hun woning, wordt naast samenwerking met lokale partijen ook de kracht van regionale samenwerking benut. In februari tekenden we een samenwerkingsovereenkomst voor de oprichting van het Energie Diensten Centrum (EDC), onder leiding van de provincie Utrecht. Met hulp van dit centrum zullen de huidige online energieloketten worden vervangen door een regionaal platform, dat naar verwachting per 1 juli 2025 operationeel is. In september begon een regionale isolatiecampagne, waarmee 1.188 Houtense huiseigenaren gemeentelijke subsidie kunnen aanvragen. Het EDC werd in 2024 volledig gefinancierd door de provincie, maar vanaf 2025 wordt een kleine bijdrage van gemeenten verwacht.
De lokale aanpak ging ook door. Zo hebben de Fixbrigade en EnergieRijk Houten samen 103 woningen verduurzaamd met kleine energiebesparende maatregelen. Ook opende in september het nieuwe Energiehuis, waarin alle lokale energie-initiatieven een plek hebben.
Ook op de aanbodzijde van duurzame energie zijn in 2024 stappen gezet. In 2023 werd Oosterlaak, het laatste zonneveld binnen de beleidsruimte van 100 hectare, vergund. Dit zonneveld kon als gevolg van netcongestie niet worden gebouwd in 2024. Wel werd afgelopen jaar het zonneveld Van Dijk gebouwd, het derde zonneveld van Houten. Wij faciliteerden de lokale energiecooperaties bij de realisatie van projecten als solar carports en zonnevelden.
Netcongestie kreeg in 2024 meer aandacht. Wij sloten een samenwerkingsovereenkomst met Stedin voor de plaatsing van 135 extra stroomhuisjes in de komende jaren, te beginnen met 3 stroomhuisjes en 1 middenspanningstation in de wijk De Polders. Een deel van de oude stroomhuisjes wordt niet meer gebruikt en daarom verwijderd of overgenomen door bewoners. Daarnaast werkt de gemeente samen met !mpact Houten en bedrijven op de Doornkade aan de eerste energiehub van Houten, ondersteund door het Ondernemersfonds.
In 2024 startten wij ook met de ontwikkeling van een nieuw Energieplan, gebaseerd op de voorstellen van het Burgerberaad 2040. In het najaar stelden wij de verwachte opbrengst van het voorstel "zon boven fruit" na een haalbaarheidstoets naar beneden bij. Tegelijkertijd werden de voorstellen aangevuld met ideeën vanuit bedrijven. Ondanks deze aanvulling bleek er een aanzienlijk tekort te zijn: De ambitie om in 2040 energieneutraal te zijn, kan niet worden gerealiseerd met de huidige voorstellen. In december startte het gesprek over het ontwikkelen van aanvullende plannen hiervoor.
Op het gebied van circulariteit zetten wij in 2024 ook stappen. Binnen de gemeentelijke organisatie namen we het actieplan Maatschappelijk Verantwoord Opdrachtgeven & Inkopen (MVOI) in uitvoering. Een concreet resultaat hiervan was de inkoop van de Fairphone voor (nieuwe) medewerkers. Ter bevordering van afvalreductie organiseerden we de "Alles Behalve Plastic"-campagne en troffen we voorbereidingen voor een proef met wasbare luiers, die in januari 2025 startte.
Ook bekeken we de toekomst van de inzameling van huishoudelijk afval, aangezien de huidige inzamelaar na 2026 stopt. Uit ons onderzoek naar alternatieven kwam de gemeenschappelijke regeling Reinigingsbedrijf Midden Nederland (RMN) als beste optie naar voren. In december vroegen we hen het proces voor toetreding van onze gemeente op te starten, zodat de gescheiden afvalinzameling vanaf 2027 gewaarborgd is.
Naast de behaalde resultaten, zijn enkele activiteiten niet uitgevoerd en uitgesteld naar 2025. Dit betreft het onderzoek naar duurzame warmtebronnen, de isolatieaanpak voor het Oude Dorp/Oorden, de startnotitie van een windkader en de evaluatie van het beleidskader zonnevelden.
De activiteiten van dit programma dragen bij aan de volgende Global Goals:
1. geen armoede
7. betaalbare en duurzame energie
11.duurzame steden en gemeenschappen
12. verantwoorde consumptie en productie
13. klimaatactie
17. partnerschap om doelstellingen te bereiken
Doelstellingen deelprogramma Duurzaamheid & energietransitie | ||
# | Doelstelling | |
1 | Energie: Houten wordt energie- en klimaatneutraal in 2040. Alle energie die inwoners, bedrijven en instellingen samen verbruiken, wordt lokaal duurzaam opgewekt (100% lokale duurzame energie). | |
|---|---|---|
2 | Kringlopen: Houten wil een circulaire stad worden, waarin materiaalkringlopen gesloten zijn. Dat betekent dat we meer afvalstromen hergebruiken. Hoe beter we ons afval scheiden, hoe beter dat lukt. Uiteindelijk is er dan geen restafval meer (0 kg). | |
Wat hebben we daarvoor gedaan?
Wat gaan we daarvoor doen? | Voortgang | Toelichting |
|---|---|---|
Energie: Houten wordt energie- en klimaatneutraal in 2040. Alle energie die inwoners, bedrijven en instellingen samen verbruiken, wordt lokaal duurzaam opgewekt (100% lokale duurzame energie). | ||
De uitkomsten van het Burgerberaad Energie 2040 betrekken wij bij de actualisatie van het Energieplan. Dit start in 2024 |
| |
| ||
De startnotitie voor een windkader zal in 2024 aan de raad voorgelegd worden |
| We kunnen de startnotitie windkader pas opstellen als er duidelijkheid is over de nieuwe Rijksnormen voor windturbines. En als er duidelijk is of de raad windenergie als middel ziet om de doelstelling Energieneutrale gemeente te behalen. Die duidelijkheid is er op dit moment nog niet. Wel hebben we bij omliggende gemeenten de vraag neergelegd of ze willen meewerken aan een gezamenlijk windkader. Welke gemeenten mee willen doen is nog niet helemaal duidelijk. |
Netcongestie geven we volop aandacht. Samen met !mpact Houten en bedrijven op de Doornkade wordt vormgegeven aan de eerste energiehub van Houten, met steun vanuit het Ondernemersfonds. Daarbij maken we gebruik van de kennis en ondersteuning, die vanuit de provincie en Energyboard Utrecht beschikbaar is |
| |
Het beleidskader zonnevelden wordt geëvalueerd |
| Het Burgerberaad Energie 2040 kostte meer tijd, wat leidde tot een vertraging van deze evaluatie. Afhankelijk van de beslissing of zonnevelden deel uitmaken van het nieuwe energieplan, zullen we in 2025 een richting bepalen voor de evaluatie van het beleidskader. |
De uitvoering van de Transitievisie Warmte gaat volop door. De isolatieaanpak in Oude Dorp/Oorden loopt door en moet in 2024 tot de eerste resultaten gaan leiden. Hiervoor willen we ook gebruik maken van de NIP-gelden (NIP=Nationaal Isolatie Programma). In de Polders gaan we samen met inwoners en andere stakeholders aan de slag met het Polderplan, conform de door de raad vastgestelde startnotitie. Dat zal naar verwachting in 2025 leiden tot een voorstel aan de raad over de wijze waarop de Polders afscheid neemt van het aardgas |
| De vertraging van de isolatieaanpak in Oude Dorp/Oorden, die al in 2023 ontstond, is in 2024 niet ingelopen. Halverwege 2024 heeft EnergieRijk Houten een offerte ingediend voor de tweede fase van de isolatieaanpak in de Oorden. De verwachting is dat de opdracht hiervoor begin 2025 wordt verstrekt. |
In 2024 doen we een verdiepend onderzoek naar de (on)mogelijkheden van de aanwezige duurzame warmtebronnen in Houten. Hierin wordt ook specifiek gekeken naar eventuele kansen voor kleine en/of open warmtenetten. Dit onderzoek moet leiden tot een bronnenstrategie |
| Andere werkzaamheden kostten meer tijd, daarom heeft het gemeentebrede bronnenonderzoek nog niet plaatsgevonden. Voor de wijk De Polders zijn in 2024 wel aardgasvrije alternatieven onderzocht. Het gemeentebrede onderzoek wordt in 2025 uitgevoerd en dient als input voor het Warmteprogramma dat volgend jaar wordt opgesteld |
We verwachten in de eerste helft van 2024 een vergunningaanvraag voor de verduurzaming van de warmtekrachtcentrale (WKC) Vijfwal. Bij het betrekken van de inwoners binnen de Vijfwal werken wij samen met exploitant Eneco |
| In het najaar van 2024 diende Eneco een principe verzoek in voor een innovatieve, collectieve lucht warmtepomp. We verwachten de vergunningsaanvraag begin 2025 te ontvangen. Eneco organiseerde in 2024 een aantal bijeenkomsten met bewoners en een klankbordgroep. |
We geven ondersteuning door middel van de subsidieregeling Energietransitie |
| |
Via duurzaamhouten.nl, jouwhuisslimmer.nl en deelname aan het regionale programma U-Thuis bieden we inwoners online hulp en informatie over het verduurzamen van de eigen woning. Offline kunnen inwoners terecht bij één van de lokale energie-initiatieven, bijvoorbeeld in het Energiecentrum |
| |
De uitvoering van de aanpak tegen energiearmoede samen met maatschappelijke partners loopt door in 2024 |
| |
In 2024 voeren we in U16-verband een plan-MER uit voor de actualisatie van de Regionale Energiestrategie (RES), aanvullend op de plan-MER windenergie van Provincie Utrecht (conform afspraken bestuurstafel Klimaatneutrale Regio). Deze actualisatie, de RES 2.0, wordt in 2025 aan de raad voorgelegd ter besluitvorming |
| |
Kringlopen: Houten wil een circulaire stad worden, waarin materiaalkringlopen gesloten zijn. Dat betekent dat we meer afvalstromen hergebruiken. Hoe beter we ons afval scheiden, hoe beter dat lukt. Uiteindelijk is er dan geen restafval meer (0 kg). | ||
Uitbreiding van de GFT-inzameling bij appartementen (afhankelijk van uitkomst proef 2023 |
| In maart kregen we te horen dat onze huidige afvalinzamelaar na 2026 stopt. Daarom is in december besloten om voorbereidingen te treffen voor toetreding tot de gezamenlijke regeling van Reinigingsbedrijf Midden Nederland (RMN). Pas na toetreding kunnen we samen met RMN bekijken hoe we de gescheiden afvalinzameling kunnen verbeteren. Om deze reden zijn de voorbereidingen voor de pilot voor gescheiden GFT-inzameling bij appartementencomplexen gestaakt. |
| ||
| ||
Vervanging van inzamelmiddelen (kliko’s en ondergrondse containers) |
| |
Wij gaan benodigde vervanging en renovatie van de milieustraat in beeld brengen en zo nodig ook een vervangingsplan aan de raad voorleggen. |
| |
In 2024 wordt de verwerking en het transport van een groot aantal afvalstromen van de milieustraat aanbesteed |
| |
We geven samen met !MPACT Houten uitvoering aan het actieplan Circulaire Economie |
| |
Omschrijving | Bron | Realisatie | Raming | Realisatie | |||||
2021 | 2022 | 2023 | 2024 | 2024 | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Output indicatoren | |||||||||
Aantal zonnepanelen op grote daken (systemen > kWp) | Analyse zonnepanelen RES U16 | 45.164 | 51.305 | 60.906 | 62.000 | nnb | |||
Percentage duurzame energie ten opzichte van totale energieverbruik (doel = 100%) | Klimaatmonitor RWS (samengesteld uit verschillende indicatoren) | nnb | nnb | nnb | 15% | nnb | |||
Outcome indicatoren | |||||||||
CO2 uitstoot (in kton, excl. auto (snel)wegen) | Klimaatmonotor RWS | nnb | nnb | nnb | 145 | nnb | |||
Energiecijfers in de Klimaatmonitor komen circa 2 jaar na afronding van een kalenderjaar beschikbaar. De cijfers worden ook continu geactualiseerd naar de best beschikbare informatie. Daardoor kan ook een eerder gerapporteerd cijfer in de loop der tijd wijzigen. | |||||||||
BBV indicatoren | |||||||||
Hernieuwbare elektriciteit in % | RWS | 36,5% | 51,4% | nnb | 50% | nnb | |||
Omvang huishoudelijk restafval kg/inwoners | CBS | 136 | 127 | 127 | 130 | 126 | |||